Overblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
3 juillet 2015 5 03 /07 /juillet /2015 06:43

Mariages à la cour de Bretagne

(1329-1331)

 

On sait comment successivement Jean III perdit ses deux premières femmes, Isabelle de Valois et Isabelle de Castille, dont il n'eut pas d'enfants. Dans la crainte de mourir sans postérité et d'être contraint de laisser le duché de Bretagne aux enfants de sa belle-mère, Yolande de Dreux, pour laquelle il professait une profonde aversion, peu après la mort d'Isabelle de Castille, advenue le 24 juillet 1328, il songea à se remarier et jeta son dévolu sur Jeanne, fille du comte Edouard de Savoie. A cette union s'opposaient des empêchements de consanguinité et d'affinité; il fallut recourir à Jean XXII qui, cédant aux prières du roi de France, accorda la dispense le 10 août 1329. Pas plus que les autres duchesses, Jeanne de Savoie ne donna le jour à un héritier. Par une coïncidence fâcheuse.

 

Dispense de mariage entre Jean III et Jeanne de Savoie. -Avignon, 10 août 1329. (Reg. Vat. 91, ep. corn. 2494; Reg. Avin. 33, f. 351 v°).

 

Dilecto filio nobili viro Johanni duci Britanie et dilecte in Christo filie nobili domicelle Johann e, nate dilecti filii nobilis viri Eduardi, comitis Sabaudie, salutem... Etsi... Sane oblate nobis pro parte vestra petitionis séries continebat quod per communes utriusque vestrum amicos habitus est tractatus, quod vos invicem debeatis matrimonialiter copulari. Verum, ex eo quod ex parte matrum vestrarum in tertio, et ex parte patris tui, fili dux, in quarto consanguinitatis, necnon in tertio et quarto affinitatis gradibus ratione quondam Agnetis M, uxoris tue premortue, prefate dux, invicem vos contingitis, hujusmodi matrimonium contrahere non potestis dispensatione super hoc apostolica non obtenta ; quare pro parte vestra fuit nobis humiliter supplicatum ut providere vobis super hoc de oportune dispensationis gratia dignaremur. Cum igitur, ut asseritur, ex hujusmodi matrimonio, si fiât, favores et amicitie non mediocriter utiles regno Francie et ejus incolis proventuri sperentur, nos, carissimi in Christo filii nostri Phylippi, régis Franchorum illustris, desiderantis inter vos hujusmodi matrimonium contrahi nobisque super hoc humiliter supplicantis, vestrisque supplicationibus inclinati, vobiscum quod predictis necnon publiée honestatis justitie impedimentis nequaquam obstantibus libère possitis invicem matrimonia làter copulari et in hujusmodi matrimonio, postquam inter vos contractum fuerit, licite remanere, auctoritate apostolica de speciali gratia dispensamus, prolem suscipiendam ex hujusmodi matrimonio légitimant nuntiantes. Nulli ergo... Datum Avenione, IV idus augusti, anno tertiodecimo.

 

 

Guy de Bretagne, frère de Jean, n'avait eu de Jeanne d'Avaugour, épousée en 1318, qu'une fille, Jeanne la Boiteuse. Aussi, lorsque sa femme mourut en 1327, pour seconder, sans doute, les désirs du duc, chercha-t-il à convoler en secondes noces. Ces projets de mariage furent un moment traversés par les intrigues, ignorées jusqu'ici, de la célèbre Jeanne de Belleville, veuve depuis 1328 de Geoffroy de Châteaubriant, qui répandit le bruit qu'il y avait eu entre elle et Guy de Bretagne épousaille « per verba ». Si coquetterie il y eut entre eux deux, une telle union ne sourit pas à Guy, qui adressa une curieuse requête au Saint-Siège. Le pape était prié de nommer des juges experts qui citeraient Jeanne de Belleville à produire, en leur présence, les preuves de son union avec Guy. Si Jeanne n'établissait pas la véracité de ses dires, silence perpétuel lui serait imposé ; parviendrait-elle à ses fins, la partie adverse serait admise à plaider la nullité de mariage. Dans les deux hypothèses, Guy recevrait l'autorisation de se remarier. L'enquête, confiée le 10 février 1330 aux évêques de Vannes et de Rennes, ressortit contraire à la dame de Belleville qui prit vite son parti, puisqu'elle obtint dispense de mariage avec Olivier de Clisson le 30 avril suivant. Quant à Guy de Bretagne, un induit du 12 février 1331 lui permit de se marier en temps prohibé avec Marie de Blois. Mais le carême n'était pas encore achevé que Guy mourait

 

 

Jean XXII charge les évêques de Rennes et de Vannes de faire enquête sur le prétendu mariage qui aurait été contracté par Jeanne de Belleville et Guy de Bretagne. — Avignon, 10 février 1330.

 

Venetensi et.. Redonensi episcopis. Oblata nobis dilecli filii nobilis viri Guidonis de Britannia, Penthevrie domini, Briocensis diocesis, petïtio continebat quod, licet ipse et dilecta in Christo filia nobilis mulier, Johanna de Belleville, Nannetensis diocesis, consanguinitatis seu affînitatis gradu invicem se contingant, qui matrimonium inter eos contrahendum impedit et dirimere jam contractum, ipseque Guido numquam matrimonium contraxit cum eadem, tamen ipsa falso asserens prefatum Guidonem secum per verba de presenti matrimonium contraxisse, ipsum super hoc diffamare et quominus alii mulieri possit matrimonialiter copulari nititur impedire. Cumque idem Guido, dubitans propterea imposterum sibi prejudicium generari, cupiat ab infamia hujusmodi liberari, nobis humiliter supplicavit ut aliquibus discretis in illis partibus per nostras daremus litteras in mandatis quod, si dicta Johanna infra certum sibi preflxum peremptorium terminum competentem matrimonium hujus modi inter eos legiittime contractum fuisse non possit legittime probavisse, sibi perpetuum silentium imponerent super diffamations et assertione precïiçtis, eidemque Guidoni darent licentiam cum alia libère contrahendi, quodque etiam hujusmodi matrimonio per eamdem mulierem probato idem Guido admitteretur ad probandum consanguinitatis vel afflnitatis, etiam ex illegiltima provenientis copula, gradum predictum quo per eum probato fuisse et esse nullum nec potuisse seu posse contrahendo matrimonio per ipsum Guidonem cum muliere alia prestare impedimentum aliquod nuntiarent, predicto prohibito invicem attingere vellet et posset probare, eo ad hoc etiam antequam dicta Johanna admittatur ad probandum matrimonium predictum admisso matrimonium inter eos non posse contrahi et, si de facto contractum existeret, illud nullum, ut premittitur, nuntiarent sibique licentiam concédèrent prelibatam. Nos igitur, nolentes in libertate que iri contrahendis matrimoniis esse débet eumdem Guidonem indebite impediri, fraternitati vestre per apostolica scripta : committimus et mandamus qiratinus vos vel alter vestrum, vocatis eisdem partibus, eisque simul vel successive ad probandum premissa, prout videritis expedire, admissis, faciatis ipsis summarie, et de piano, ac sine strepitu et figura judicii super predictis justitie complementum, contradictores, etc., non obstantibus tam de duabus dietis in concilio generali quam felicis recordationis Bonifacii pape VIII, predecessoris ; nostri, qua cavetur ne aliquic extra suas civitatem seu dibcesim nisi certis exceptis casibus nec in illis ultra unam tiietam a fine sue diocesis ad judicium evocetur présumant et aliis quibuscumque constitutionibus super hoc editis per que jurisdictionis vestre éxplicatio posset quomodolibet impediiri aut si eis vel quibusvis aliis communiter vel divisim a Sede Apostolica sit indultum quod interdici, suspend! Vel excommuriicari non possint per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem. Datum IV idus februarii, anno quartodecimo

 

Dispense de mariage entre Guy de Bretagne et Marie de Blois.

Avignon, 12 février 1331.

 

Guidoni de Britannia. Sedis apostolice gratiosa benignitas personis sanguinis claritate sublimibus quas sibi devotas conspicit ea consuevit interdum rigorem canonum temperando mansuetudine concedere que aliis merito denegantur. Cum ilaque, aicut accepimus, tu ad bona nuptiarum in brevi transire prononens cum dilecta in Christo filia nobili mulieri Maria, nata dilecti filii nobilis viri comitis Blesensis, matrimonium intendas contrahere cujus bonum impedire posset longa dilatio, sicut fertur, nos carissimi in Christo filii nostri Philippi, régis Prancie illustris, supplicationi super hiis benignius inclinati ut tu et eadem Maria matrimonium in facie ecclesie solennisare ac benedictionem nuptialem recipere, etiam tempore quo id sacri canones interdicunt, quibuscumque constitutionibus contrariis nequaquam obstantibus, alias tamen licite valeatis tibi et eidem Marie hac vice de speciali gratia tenore presentium indulgemus. Nulli ergo etc.. Datum Avenione, II idus februarii, anno quintodecimo

Mariages à la cour de Bretagne par G. Mollat

Mariage, vers l'an 996 du duc Geoffroy Ier, fils du duc Conan Ier et de Ermengarde d'Anjou, avec Havoise de Normandie, fille de Eichard sans peur, dc de Normandie, et Emma de France

Mariages à la cour de Bretagne par G. Mollat

Mariage le 19 septembre 1396 à Paris du duc Jean V de Bretagne, fils du duc Jean IV de Bretagne et de la comtesse Jeanne de Navarre, avec Jeanne de France fille du roi Charles V et Isabeau de Bavière

 

Partager cet article
Repost0

commentaires